Forma prawna zatrudnienia w postaci umowy o dzieło
W poprzednim artykule poruszona została tematyka umowy zlecenia. Omówiono w niej plusy i minusy takiego rozwiązania oraz zastosowanie w przypadku podejmowania pracy. W niniejszej treści przyjrzymy się umowie o dzieło i rozłożymy ją na czynniki pierwsze.
Umowa o dzieło regulowana jest przepisami kodeksu cywilnego tak jak i umowa zlecenie. Zapisy na temat umowy o dzieło znajdziemy w artykułach 627-646. Jak sama nazwa wskazuje, umowa taka zobowiązuje do wykonania określonego dzieła.
Dzieło to konkret, rezultat namacalny, materialny i niematerialny. Mogą to być np. wyroby rzemieślnicze jak stół lub inne wytwory niematerialne jak np. strona www. Mogą to być przedmioty nowo powstałe, naprawione lub przerobione. W nomenklaturze dokumentu umowy o dzieło pracodawca będzie nazywany zlecającym dzieło, natomiast pracownik to przyjmujący zlecenie. W umowie zaś zawarte jest zobowiązanie, z którego wynika, że przyjmujący zlecenie zobowiązuje się do jego wykonania w określonym terminie, na określonych warunkach, za określoną stawkę na rzecz zlecającego dzieło.
Pracodawca nie musi kontrolować etapowej, czy długofalowej pracy, liczy się efekt, czyli dokładnie to, co zostało zlecone przyjmującemu dzieło. Dodatkowo przyjmujący dzieło, tzn. pracownik odpowiada za wszelkie usterki, wady dzieła etc. zarówno z punktu widzenia fizycznego, jak i prawnego.
Pracownik, który zobowiązał się do wykonania dzieła w ramach umowy o dzieło, zobowiązany jest do wykonywania go z najwyższą starannością. W trakcie wykonywania dzieła może powstać wada, która nie przyniesie zamierzonego efektu. W związku z tym zlecający może nie przyjąć dzieła, zażądać obniżenia wynagrodzenia i wyznaczyć nowy termin na poprawkę dzieła. Jeśli takie działania nie przyniosą efektu, wtedy zlecający może przekazać wykonanie dzieła innej osobie i odstąpić całkowicie od umowy. Koszty, które zostały włożone w wykonanie dzieła, pozostają po stronie niesolidnego wykonawcy. Natomiast jeśli wady pojawią się w gotowym dziele, zamawiający także ma prawo zażądać ich usunięcia w wyznaczonym terminie. Termin nie powinien być dłuższy niż 2 tygodnie. W przypadku gdy niemożliwe jest usunięcie wady lub, gdy wykonawca nie podjął się naprawy w wyznaczonym terminie, zlecający może odstąpić od umowy lub także zażądać obniżenia wartości wynagrodzenia z tytułu wykonania takiego dzieła.
Aby umowa o dzieło mogła zostać w pełni zrealizowana, konieczne jest zawarcie w niej konkretnych ustaleń. Umowa taka jest tzw. umową skutku, czyli jak było wyżej wspomniane, liczy się efekt. Widoczny rezultat jest przesłanką do wypłaty wynagrodzenia.
Umowa o dzieło nie podlega tytułowi do odprowadzenia składek na ubezpieczenie społeczne. Jest jednak jeden wyjątek. Wtedy, gdy umowa o dzieło podpisywana jest przez osobę, która jest już pracownikiem osoby zlecającej dzieło, czyli w pierwszej kolejności nawiązany jest stosunek pracy na linki pracownik-pracodawca i dodatkowo, ten sam pracownik wykonuje dzieło na rzecz swojego pracodawcy w układzie zlecający dzieło i przyjmujący dzieło. Np. gdy osoba, będąc pracownikiem na stanowisku administracyjnym firmy x, jest pasjonatem fotografii i zobowiązuje się wykonać dodatkowo dzieło w postaci wykonania zdjęć biznesowych pracownikom firmy x. Wtedy należy odprowadzić składki z tytułu zawarcia tejże umowy.
Minusem takiej umowy jest to, że osoba wykonująca dzieło np. w przypadku freelancerów, którzy żyją tylko z tego typu umów, pozbawiona jest wielu świadczeń, które przysługują w przypadku umowy o pracę, a nawet umowy zlecenia. Mowa tu przede wszystkim o:
- Funduszu Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych,
- ubezpieczeniu chorobowego
- zasiłku dla bezrobotnych,
- ubezpieczeniu zdrowotnym,
- ubezpieczeniu emerytalnym,
- ubezpieczeniu rentowym,
- ubezpieczeniu wypadkowym.
W związku z powyższym podejmowanie prac tylko i wyłącznie na podstawie umowy o dzieło wiąże się z:
- brakiem stabilności zatrudnienia;
- odpowiedzialności za powstanie ewentualnych wad dzieła;
- brakiem urlopów oraz płatnych zwolnień lekarskich;
- brakiem składek na ubezpieczenie społeczne;
- odpowiedzialnością – wykonawca odpowiada własnym majątkiem w pełnej wysokości, bez ograniczeń;
- wykonawca nie może w trakcie wykonywania dzieła zażądać wyższego wynagrodzenia, jeżeli przy jego wykonaniu zastosował droższe materiały lub elementy dodatkowe bez zgody zlecającego dzieło;
- brakiem odszkodowania, gdy nastąpi wypadek przy pracy, gdyż nie posiada ubezpieczenia wypadkowego;
- brakiem okresu wypowiedzenia i teoretycznie możliwości odstąpienia od umowy.
Oczywiście są także plusy takie jak swobodne działanie w dowolnym czasie i miejscu, tak aby osiągnąć założony rezultat. Dodatkowo brak szefa nad głową, wyższe wynagrodzenia niż w przypadku innych umów, co wiążę się z brakiem odprowadzania składek. Czasami nawet nie trzeba wykonywać dzieła osobiście, jeśli umowa tego nie zabrania, można powierzyć je osobie trzeciej.