Forma prawna zatrudnienia w postaci umowy zlecenia

Umowa cywilno-prawna jest bardziej elastyczną formą niż umowa o pracę. Umowa zlecenie, czy umowa o dzieło to rodzaje umów cywilno-prawnych. Zawieranie umów tego rodzaju ma podstawę w kodeksie cywilno-prawnym, a nie tak jak w przypadku umowy o pracę kodeksu pracy.

Praca wykonywana na podstawie umowy cywilno-prawnej przede wszystkim zależy od czasu pracy oraz obowiązków, jakie powierzone zostaną pracownikowi. Umowy cywilno-prawne zazwyczaj podpisywane są wtedy, gdy osoba zlecająca, chce powierzyć pracownikowi zadania na określony zakres czasu lub stricte czas ich wykonania.

Jednak co jest ważne, nie wszystkie umowy cywilno-prawne można zastosować do każdego rodzaju pracy. Jeśli umowa taka posiada znamiona umowy o pracę, wtedy nie może zostać nazwana umową cywilno-prawną np. umową zleceniem. Kiedy umowa nosi znamiona umowy o pracę? Wtedy kiedy w dokumencie zawarte są: system podporządkowania pracownik-pracodawca, określony czas oraz miejsce wykonywania pracy, zakres obowiązków lub zadań oraz wynagrodzenie.

Umowy cywilno-prawne mają zastosowanie wtedy, gdy firma nie zamierza zatrudniać na stałe pracownika, a chce pozyskać osoby do wykonania określonych zadań i czynności.

Podejmując zatem zatrudnienie na podstawie umowy zlecenia, zwróć uwagę na jej zapisy, czy na pewno są one zgodne z kodeksem i nie wkraczają w kompetencje umowy o pracę.

Umowa zlecenie to umowa zawarta na wykonanie określonych czynności. Zapis dotyczący umowy zlecenia znajduje się w kodeksie cywilnym w artykułach 734-751. W tej formie umowy pracodawca to zleceniodawca, a pracownik zleceniobiorca. W jej ramach zleceniobiorca zobowiązuje się do wykonania określonych czynności na rzecz zleceniodawcy. Zleceniodawca i zleceniobiorca ustalają zakres czynności i ich rodzaj, organizację pracy oraz wynagrodzenie za wykonywania działania. Zleceniobiorca nie ponosi odpowiedzialności za bezpośredni efekt swojego działania, gdyż jest to część całości większej partii, na którą się składa. Jeśli umowa nie stanowi inaczej, zleceniobiorca nie może przekazać wykonania części swoich zadań lub całości innej osobie. Minimalna stawka wynagrodzenia przy umowie zleceniu wprowadzona w 2018 roku wynosi 13,70 zł brutto. Dopiero w 2017 zaczęły obowiązywać regulacje związane z minimalną stawką godzinową za wykonywanie umowy zlecenia. Aktualnie należy co miesiąc rozliczać i ewidencjonować przepracowany czas wynikający z zawarcia umowy zlecenia.

Osoba, która wykonuje pracę na podstawie umowy zlecenia, podlega obowiązkowemu ubezpieczeniu emerytalnemu, rentowemu i wypadkowemu od dnia, który zaznaczony jest w umowie zleceniu jako dzień rozpoczęcia pracy do dnia wygaśnięcia.

Jeśli w jednym czasie podejmowane jest więcej niż jedno zlecenie, nie zwalnia to zleceniodawcy z tego rodzaju ubezpieczenia wobec zleceniobiorcy. W przypadku umowy zlecenia nie ma znaczenia okres, na który została zawarta. W związku z tym każda umowa z osobna wywołuje obowiązek ubezpieczenia społecznego. Nieco inaczej wygląda kwestia ustalania ubezpieczenia społecznego, jeśli zleceniobiorca jest jednocześnie pracownikiem w rozumieniu umowy o pracę i wykonuje zlecenie dodatkowe na rzecz zleceniodawcy tzn. swojego pracodawcy.

Ze składek ZUS z tytułu umowy zlecenia zwolnieni są studenci do 26 roku życia oraz osoby posiadające własną firmę lub zatrudnione na podstawie umowy o pracę. Co ważne umowa zlecenie nie uprawnia do urlopu, świadczeń socjalnych oraz płatnych zwolnień lekarskich.

Z punktu widzenia pracodawcy, a dokładnie zleceniodawcy umowa zlecenie jest tańszą alternatywą niż umowa o pracę. Niestety w Polsce nadużywa się tego rodzaju zatrudnienia, pomimo że rodzaj pracy zobowiązuje do zawarcia umowy o pracę. Zleceniodawca może:

• wypowiedzieć umowę zlecenie w każdym czasie, chyba że w treści umowy zawarto dokładnie okres i warunki rozwiązania umowy;
• żądać zwrotu wydatków, jakie poniósł z tytułu realizacji umowy, jeśli zleceniobiorca rozwiąże umowę przed terminem;
• nie rozwiązać umowy zleceniobiorcy z dnia na dzień, jeśli w umowie zawarto okres wypowiedzenia;
• nie kontrolować stale zleceniobiorcy, gdyż liczy się wykonywanie działań i jego efekty.

Zleceniobiorca:

• ma możliwość wykonać zleconą pracę samodzielnie;
• jeśli z treści umowy nie wynika inaczej, może zlecić swoją pracę osobom trzecim;
• ma większą swobodę, wykonując zadanie, gdyż zleceniodawca nie ma obowiązku stałego kontrolowania etapów;
• może wypowiedzieć umowę w każdym czasie, o ile w treści umowy niezawarty jest okres wypowiedzenia;
• może otrzymać wyższe wynagrodzenie, jeśli jest ubezpieczony z tytułu umowy o pracę, jest studentem do 26 roku życia, ponieważ nie ma obowiązku opłacania składek na ubezpieczenie dla takich osób, dzięki temu zyskują wyższe wynagrodzenie na rękę.

Niemniej jednak z perspektywy zleceniobiorcy umowa zlecenie ma więcej wad niż zalet. Główne wady umowy zlecenia z perspektywy zleceniobiorcy to:

• brak uprawnień do świadczeń socjalnych, płatnych urlopów i zwolnień lekarskich;
• jeśli w umowie zawarto okres wypowiedzenia, zleceniobiorca nie może wypowiedzieć jej z dnia na dzień;
• nie podlega przepisom kodeksu pracy, w związku z czym prawo do urlopu, czy innych dni wolnych oraz ochronie wynagrodzenia nie ma tu zastosowania;
• brak odszkodowania w przypadku wypadku przy pracy;
• w razie szkody, zleceniobiorca odpowiada całym majątkiem.

Oprócz umowy zlecenia, drugą dość często wybieraną formą umowy cywilno-prawnej jest umowa o dzieło. Jednak w tym przypadku nie ma ona tak elastycznego zastosowania, jak umowa zlecenie. Więcej na temat umowy o dzieło w kolejnym artykule.